کتابشناسی

 

کتاب‌شناسی حجت الاسلام ری‌شهری

 

• محمدی ری شهری، محمد، بحثهایی درباره خدا، چاپ دوم، انتشارات پیام اسلام، قم، 1391ق، 134ص، جیبی.

این کتاب اولین اثر حجت الاسلام ری شهری و فراهم‌ آمده از درسهایی است که وی سالها قبل از انقلاب، طی 12 جلسه در«مکتب قرآن شهرری» داشته است.

در مقدمه این اثر، نویسنده با اعتراض ضمنی نسبت به شرایط نامطلوب فرهنگی دوران گذشته می‌نویسد: «پوشیده نیست در زمان کنونی که سیل انحراف و بی‌دینی از هر طرف، اجتماع را مورد حمله قرار داده، مهمترین کاری که به عهده ماست، آشنا‌کردن مردم با حقایق دینی و اصول مذهب از راه استدلال و برهان است.»

نویسنده در این اثر، با طرح سؤالات و شبهات و بیان مسائل علمی روز، با استفاده از آیات و احادیث و نیز گفتارهایی از دانشمندان غربی، به روشنگری پرداخته و به پرسشهای جوانان درباره خداوند پاسخ گفته است.

 

• محمدی ری شهری، محمد، مناظره در رابطه با مسائل ایدئولوژیک، چاپ چهارم، انتشارات یاسر، تهران، 184 ص، رقعی.

پیشینه بحث و گفت‌ و‌گو و مناظره درباره اصول و فروع دین و همچنین سایر مسائل دینی در اسلام، به قدمت این آیین الهی است. اصولاً آزادی بحث و انتقاد در مسائل مذهبی، یکی از ویژگیهای فرهنگ اصیل اسلامی است. شاهد مثال این امر در تاریخ تشیع، بحث و مناظره‌های فراوان امامان شیعه (علیهم السلام) با منکران و مخالفان است که شرح کامل آنها در کتابها آمده است.

اثر حاضر، در بردارنده 12 مناظره است که به جز دو مورد، همگی توسط حجت الاسلام ری‌شهری از عربی به فارسی ترجمه، تلخیص و ساده‌نویسی شده‌اند.

مناظره پیامبر اسلام با اشراف قریش، مناظره امام علی (علیه السلام) با یکی از دانشمندان یهود، گفت و گو امام سجاد (علیه السلام) و حسن بصری، مناظره امام صادق (علیه السلام) با طبیب هندی درباره اثبات وجود خدا و مناظره امام رضا (علیه السلام) با دانشمندان ادیان در مجلس مأمون بخشی از 12 بحث و مناظره‌ای هستند که در این کتاب آمده است.

 

• محمدی ری شهری، محمد، شناخت پیامبران و پیام، چاپ چهارم، قم، 192 ص، رقعی.

بی‌تردید مقوله «پیامبری و پیام» و نقش پیامبران راستین در تمدن بشر، نقشی عمیق، شورانگیز و جاودانه است؛ ازاین‌‌رو، شناخت پیامبران و پیام آنها در عصری که «عصر ارتباطات» نام گرفته، کاری در خور ستایش است.

حجت الاسلام ری‌شهری در این اثر، با الهام از قرآن کریم و متون اسلامی، ضمن تحلیلی عمیق از ضرورت وجود «پیام» و شناختی دقیق از «پیامبران»، مسائلی در پیوند با این اصل حیاتی مطرح ساخته و به شبهات موجود دراین مقوله پاسخ گفته است.

پیامبران و تکامل، تکامل مادی و معنوی، پیام تکامل، اصول تکامل، منبع شناخت انبیاء، اعجاز، شناخت علمی نبوت، عصمت، و فلسفه عقیده به پیامبران پیشین فهرست عناوین دهگانه این اثر را تشکیل می‌دهند.

 

• محمدی ری شهری، محمد، عدل در جهان بینی توحید، چاپ پانزدهم، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1374 ش، 160 ص، رقعی.

عدل یکی از ویژگیهای برجسته مذهب تشیع است. در مکتب اهل‌بیت (علیه السلام)، این اصل از چنان اهمیتی برخوردار است که آن را جزء اصول دین شمرده‌اند. از دیدگاه مکتب اهل‌بیت (علیهم السلام) نظام هستی براساس عدل استوار است و ظلم، انحراف از مسیر آفرینش است.

حجت الاسلام ری‌شهری در پاسخ به این پرسش که «با وجود این همه شرارت و مصیبت در زندگی انسان، چگونه می‌توان حاکمیت عدالت را در نظام آفرینش توجیه کرد؟»، با استفاده از رهنمود آیات و روایات می‌گوید: برابر روایات اسلامی، گناه انسانها به طور کلی دارای آثار دوگانه تشریعی و تکوینی است. آثار تشریعی گناه، همان قوانین جزایی اسلام است که به دست حاکم شرع اجرا می‌شود و آثار تکوینی آن، وقایعی چون: قحطی، کوتاهی عمر، کم‌آبی، تسلط اشرار، بیماریهای گوناگون، حبس باران، جنگهای داخلی، مرگ ناگهانی و زلزله است.

لازم به ذکر است که کتاب حاضر، کامل شده درسهای اصول عقاید اسلامی حجت الاسلام ری‌شهری در کتاب «عدل از دیدگاه تشیع» است که در سال 1358 پس از بررسی مجدد و افزودگیهایی تحت عنوان جدید «عدل در جهان‌بینی توحید» عرضه شده است.

عدل الهی در اسلام، عدل الهی در تاریخ اسلام و فلسفه مصیبتها عناوین کلی بخشهای سه‌گانه کتاب‌اند.

 

• محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، چاپ سوم، دارالحدیث، قم، 1381 ش، 15ج، وزیری.

این مجموعه عظیم نام خود را از سخن بلند پیامبر اسلام (ص) وام گرفته که فرموده است: «أنا میزان الحکمه و علی لسانه» من ترازوی حکمتم و علی زبانه آن.

حدیث، چنانچه می‌دانیم دومین مصدر تشریع پس از قرآن و ثقل کبیر درکنار ثقل اکبر است. حدیث، پس از قرآن، بیشترین نقش را در پی‌ریزی معارف و احکام دینی و شکل‌گیری و بالندگی علوم اسلامی ایفا کرده است. به تعبیر مؤلف کتاب، حدیث، کلید فهم قرآن و دریافت معانی آن و تنها راه شناخت سیره پیشوایان بزرگ اسلام است، سیره‌ای که نمایانگر میراث پیامبر (ص) و خاندان بزرگ آن حضرت است. بی‌گمان مسلمانان جز با بهره گرفتن از این دو میراث، نمی‌توانند به چشمه گوارای علوم اسلامی دست یابند.

کتاب «میزان الحکمه» در واقع نقطه آغاز فرآیند تازه‌ای است که بر آن است تا با به کارگیری فناوریها و ابزراهای نوین، دانشنامه حدیثی و روایی بزرگی فراهم آورد که پاسخگوی نیازها و مقتضیات عصر حاضر باشد. این اثر گرانسنگ، حاوی بیش از 25000 آیه و روایت و 550 عنوان اخلاقی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی به صورت الفبایی است که به تعبیر مؤلف، با «ایثار» آغاز و با «یقین» پایان می‌پذیرد.

حجت الاسلام ری شهری این اثر سترگ را با تلاش و همتی 15 ساله و به سال 1388 هجری قمری از زندان مشهد آغاز کرده و سرانجام، آن را پس از پیروزی انقلاب اسلامی به پایان رسانده است. «میزان الحکمه» درامتداد پژوهشهای گذشته، «مجمع البحرینی» است که با ترتیبی خاص، محققان را به سوی آیات قرآن کریم و احادیث پیامبر گرامی اسلام (ص) و امامان معصوم (علیه السلام) در منابع شیعی و اهل سنت رهنمون می‌شود. اعراب‌گذاری دقیق و برابر نهادن متن عربی و فارسی درکتاب و نیز ارائه فهرست موضوعات در پایان هر جلد، بر سودمندی این مجموعه افزوده است. لازم به ذکر است که خلاصه‌ای یک جلدی از این اثر، با عنوان «گزیده میزان الحکمه» و نیز منتخب آن در دو جلد با تلخیص سید حمید حسینی و ترجمه رضا شیخی به چاپ رسیده است.

 

• محمدی ری شهری، محمد، خاطرات سیاسی 65 ـ 1366، چاپ سوم با اصطلاحات و اضافات، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، تهران، 1369 ش، 294 ص. وزیری.

نویسنده خاطرات در مقدمه این کتاب، ضمن اشاره به عملکرد ناصواب مهدی هاشمی دراصفهان و تهران و روندی که منجر به دستگیری و محاکمه وی و نیز عزل آقای منتظری از قائم مقامی رهبری شد، می‌نویسد: « برکناری آقای منتظری از قائم مقام رهبری، مطمئناً یکی از تلخترین حوادث انقلاب اسلامی بود، گرچه عدم برکناری وی از این مقام و موقعیت، قطعاً بسیار گرانتر تمام می‌شد.»

حجت الاسلام ری‌شهری به عنوان وزیراطلاعات وقت و کسی که از جزیی‌ترین حوادث این واقعه مطلع بوده است؛ دراین اثر، براساس اسناد و خاطرات مضبوط شخصی درخلال سالهای 65 ـ 1366 و نیز پرونده مهدی هاشمی و همکاران او، همچنین اسناد ساواک و خاطرات و گفته‌های چند تن از مسئولان کشور، روندی را که منجر به دستگیری، محاکمه و اعدام مهدی هاشمی و نیز برکناری آقای منتظری از قائم مقام رهبری گردید، به تفصیل دراین اثر، باز‌گفته است.

 

• محمدی ری شهری، محمد، آگاهی و مسئولیت، چاپ دوم، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1375 ش، 112 ص، رقعی.

درکتاب حاضر، مؤلف کوشیده است تا به این پرسش اساسی پاسخ دهد که با توجه به عنایت ویژه‌ای که اسلام نسبت به «دانش» و «دانشمند» دارد و نیز آن همه آیات و روایاتی که درشأن علم و عالم آمده، تا جایی که امام صادق (علیه السلام) در تعبیری فرموده‌اند: «باید علم را ولو به قیمت ریختن خونها و پیمودن اقیانوسها فرا‌گرفت. منظور کدام دانش و کدام دانشمند بوده است؟»

حجت الاسلام ری‌شهری دراین پژوهش با تکیه بر منابع اصیل اسلامی و از منظر اسلام، پاسخهای متین و محکمی به پرسش پیش‌گفته داده و معتقد است: اسلام با تمامی ارزشی که برای علم و عالم و آگاهی قائل است، ارزش انسان را با معیار تعهد و مسئولیتی که آگاهی برای او ایجاد کرده می‌سنجد، نه با معیار علم و آگاهی او ...»

کدام دانش؟ آگاهان بی مسئولیت و مسئولیت آگاهان بخشی از عناوین فهرست این اثرند.

 

• محمدی ری شهری، محمد، جشن تکلیف، چاپ اول، نشر معشر، بی جا، 1373 ش، 211 ص، مصور، رقعی.

جشن تکلیف ازجمله مراسم زیبا و درخور ستایشی است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تدریج درکشورمان رواج یافته و اکنون در بسیاری ازمنازل و مراکز آموزشی شاهد برگزاری آن هستیم. چنانکه می‌دانیم نخستین‌بار دانشمند عارف وارسته سید بن طاووس (589 ـ 644) ازعلمای برجسته شیعه این سنت حسنه را بنیاد نهاد و برای فرزندش «محمد» در روز تشریف وی به سن تکلیف جشنی برپا کرد. باز تا آنجا که می‌دانیم. نخستین بار پس از پیروزی انقلاب، خانم توحیدی از فرهنگیان کشورمان، به احیاء این مراسم در مدرسه دخترانه خویش همت گماشت وحجت الاسلام ری‌شهری، اولین اثر را در این‌باره به صورت کتاب حاضر، عرضه کرده است. دراین اثر، نویسنده ضمن بیان شمه‌ای از تاریخچه و مراسم جشن تکلیف، در حقیقت یک دوره فشرده اسلام‌شناسی و اخلاق اسلامی را با زبانی ساده به نوجوانان آموزش می‌دهد.

 

• محمدی ری شهری، محمد، مبانی خداشناسی، چاپ اول، دارالحدیث، قم، 1375 ش، 490 ص، وزیری.

مباحث مطرح شده دراین اثر، سراسر پیرامون اساسی‌ترین اصل از اصول عقاید اسلامی، یعنی اصل توحید و شناخت خداست. مطالب کتاب، به جز قسمتی از فصل دوم از بخش دوم آن، چند بار توسط حجت الاسلام ری‌شهری از طریق شبکه دوم سیمای جمهوری اسلامی تدریس شده و آخرین دوره تدریس آن از سال 1367 آغاز و در طی 47 قسمت به صورت هفتگی، تحت عنوان «درسهایی از اصول عقاید اسلامی» پخش شده و سپس به همان ترتیب برای چاپ فعلی تنظیم گردید.

شناخت خدا از طریق حس، آیات الهی در آفرینش حیوانات، آیات الهی در آفرینش زمین، آیات الهی در آفرینش گیاهان، خورشید، دریا، کوهها، آب، ابر، باد و باران، آیات الهی در آفرینش آسمان، شناخت خدا از طریق قلب، موانع خداشناسی و«مراتب خداشناسی» عناوین برخی ازبخشهای این اثرند.

 

• محمدی ری شهری، محمد، رهبری در اسلام، چاپ اول، دارالحدیث، قم، 1375 ش، 526 ص، وزیری.

پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی درایران بر مبنای «ولایت فقیه» و با رهبری بی‌نظیر عالم ربانی و فقیه مجاهد امام خمینی (ره) زمینه هشیاری و خیزش عمومی را در جریان اسلام برای دست یافتن به آرمانهای والای اسلام فراهم کرد. اینک مسلمانان آگاه و منصف -‌ پیرو هر یک از مذاهب اسلامی‌ـ خوب می‌دانند تنها راه کوتاه‌کردن دست بیگانگان ازکشورهای اسلامی، پیاده کردن احکام نورانی قرآن، تشکیل حکومت اسلامی بر مبنای رهبری الهی است و تا زمانی که آفات رهبری از جوامع اسلامی زدوده نگردد، و زمام امور مردم به دست کسانی که از نظر اسلام واجد شرایط رهبری هستند نیافتد، حقوق واقعی مردم هرگز تأمین نخواهد شد.

اثر حاضر عهده‌دار تبیین مبانی رهبری سالم پس از پیامبر (ص) و تحقیق در زمینه فلسفه رهبری، جایگاه رهبری، توطئه تفکیک رهبری، آفات رهبری، حقوق متقابل مردم و رهبری و نیز شناخت توطئه های خطرناکی است که برای تحریف رهبری دراسلام، درگذشته و حال در جریان بوده و هم اکنون نیز وجود دارد. این اثر در هفت بخش سامان یافته و در پایان هر بخش، خلاصه مطالب آن بخش ذکر شده است. فهرستهای هشتگانه پایان کتاب، بر بهره‌گیری از کتاب افزوده است.

 

• محمدی ری شهری، محمد، مقدمه ای بر سیستم قضاء اسلامی، چاپ اول، انتشارات محبت، قم، 1377 ش، 144 ص، رقعی.

قضا از دیدگاه اسلام، یکی از شاخه‌های رسالت و ولایت کلیه الهیه است. درادیان آسمانی، اولین توصیه‌های خداوند به پیامبران دارای حکومت، قضاوت به عدل و قسط بوده است. درشریعت اسلام، منصب قضا از آن انبیاء و اولیاء دانسته شده است. در جوامع جدید، به دلیل گستردگی زندگی اجتماعی، تنوع وظایف و نیز تکثیر جرایم، قضا از صورت امری فردی و موردی بیرون آمده و به صورت سیستمهای عمل کننده نیرومند درآمده است. خوشبختانه پس از پیروزی انقلاب اسلامی درایران، تغییرات اساسی و بنیادینی درسیستم قضایی کشور براساس آرمان‌های اسلامی پدید آمد. در اثر حاضر، حجت الاسلام ری‌شهری به عنوان یکی از مدیران اجرایی عرصه قضا و آگاه به امور، با توجه به تجارب سودمند خویش، با اشاره به فرازهایی از آرمان‌های قضایی اسلام، بر ضرورت مطالعه مجدد منابع اسلامی برای تبیین دقیق توسعه قضایی پای می‌فشارد و ضمن تأکید بر عدم غفلت از تجارب و دستاوردهای سایر کشورها، سؤالات چندی را در زمینه قضای اسلامی مطرح نموده است.

 

• محمدی ری شهری، محمد، رمز موفقیت در زندگی، چاپ اول انتشارات محبت، قم، 1377 ش، 32 ص، پالتویی.

رمز موفقیت در زندگی، موضوع سخنرانی نویسنده در سال 1377 برای جمعی از دانشجویان بوده که برای چاپ، بازنگری و تکمیل شده است. حجت الاسلام ری‌شهری در این اثر، با اشاره به آیات و احادیثی که به جوانان درس کوشش، توکل و توفیق می دهد، اصول موفقیت درزندگی و عوامل بازدارنده از کامیابی را برشمرده است. در فرازی از این اثر، درشرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید می خوانیم:

«هنگامی که روان آدمی نیرومند گردد، به اندیشه تکیه می کند و وقتی ناتوان می‌شود، به بخت رو می آورد.»

رمز موفقیت، اصول موفقیت، شناخت بهترین راه زندگی، رمز موفقیت از دیدگاه قرآن، کوشش؛ نخستین شرط موفقیت، داستانی بسیارآموزنده، سستی؛ آفت کامیابی، درمان سستی و کاهلی، انگیزه زیبا؛ دومین شرط موفقیت، زیباترین انگیزه‌ها و کامیابی کامل، عناوین فهرست این اثر کم حجم و پر محتواست.

 

• محمدی ری شهری، محمد، الصلاة فی الکتاب و السنة، چاپ اول، دارالحدیث، قم، 1377 ش، 257 ص، وزیری.

نماز ستون دین و نخستین واجب الهی است که خداوند بر مردم مقرر داشته و فریضه‌ای است که بیشتر از همه فرایض دیگر، باید آن را آموخت. نماز، آخرین سفارش پیامبران، بخصوص پیامبر خاتم رسول گرامی اسلام (ص) است.

بی‌گمان، نماز بهترین وسیله برای سازندگی و سیر و سلوک به سوی خداوند متعال و هسته بنیادین حرکت تکاملی به سوی والاترین هدف انسانیت و جامعه نمونه بشری است. مسلمانان از دیرباز کتاب‌های بسیاری درباره نماز، آداب و رمز و راز آن پرداخته‌اند، با این همه، جای اثری که این فریضه بزرگ الهی و مسائل آن را تحلیل کند و از دیدگاه احادیث فریقین، (شیعه و اهل‌سنت)، جایگاه والا و نقش سازنده آن را نشان دهد، خالی بود. کتاب حاضر که بخشی ازموسوعه بزرگ «میزان الحکمه» است، به صورت مستقل، ترجمه و منتشر شده و این جای خالی را خوشبختانه به خوبی پر کرده است.

از ویژگی‌های بسیار مطلوب این کتاب، برابر نهادن ترجمه و متن اثر، و نیز ارائه فهرستهای نه‌گانه راهنماست که به کار پژوهشگران و علاقه‌مندان بسیار مدد می‌رساند.

 

• محمدی ری‌شهری، محمد، کیمیای محبت، یادنامه مرحوم شیخ رجبعلی خیاط (نکو‌گویان)، چاپ سوم، دارالحدیث، قم، 1379 ش، 320 ص، مصور، وزیری.

«کیمیای محبت» پس از «‌تندیس اخلاص» دومین اثری است که حجت الاسلام ری‌شهری در آن به شرح زندگی، حالات و سخنان عبدصالح خداوند، عارف و اصل، جناب شیخ رجبعلی خیاط پرداخته است. این اثر به نوعی، کامل شده و متن منقح «تندیس اخلاص» با اضافات و تصحیح مواردی است که درکتاب پیشین آمده بود. کتاب، مزین به آیات و روایات، درسها، عبرتها و تبیین مسائلی است که می‌تواند برای همگان مفید و منشأ هدایت باشد. وجود چاپهای متعدد این اثر، نشانگر عمق استقبال و تشنگی خاصی است که قشرهای مختلف مردم نسبت به این‌گونه آثار دارند.

جاذبه سخنان شیخ، مقامات اهل معرفت، انسانهای غیر قابل شناخت، زندگی شیخ، تعبد و تواضع شیخ، مربیان شیخ، امدادهای غیبی، کمالات معنوی، روش سازندگی، اخلاص اولیای خدا، نماز اولیای خدا، بیم اولیای خدا، وفات جناب شیخ، و «وفات حاج آخوند تربتی» تنها بخشی از فهرست بلند عناوین و مطالب این اثرند.

 

• محمدی ری شهری، محمد، حج و عمره در قرآن و حدیث، با همکاری عبدالهادی مسعودی، ترجمه جواد محدثی، چاپ اول، دارالحدیث، قم، بی تا، 631 ص، وزیری.

دراین اثر، کوشش شده است با بهره‌گیری از آیات قرآن کریم و احادیثی که محدثان شیعه و اهل‌سنت نقل کرده‌اند، بخشی از مهمترین مسائلی را که امت اسلامی در حج بدان نیازمند است با نظمی نو و شیوه‌ای تازه ارائه شود. کتاب، در واقع مبانی حج ابراهیمی را از متن کتاب و سنت بیان می‌کند و تلاش شده است جنبه‌های فردی و اجتماعی حج از متون اصیل اسلام ارائه گردد.

حرم، مسجد الحرام، خانه خدا، آیات نشانه‌های کعبه، حج، تأخیر و ترک حج، واجبات حج، آداب حج، نوادر، حج اصغر، فضیلت مدینه، زیارت پیامبر، زیارت حضرت فاطمه (سلام الله علیها)، زیارت امامان و «زیارت شهداء»، فصلهای متنوع این کتاب را تشکیل می‌دهند.

فهرستهای هفتگانه این اثر، بر سودمندی این پژوهش افزوده‌اند.

 

• محمدی ری شهری، محمد، خردگرایی در قرآن و حدیث، با همکاری رضا برنجکار و عبدالهادی مسعودی، ترجمه مهدی مهریزی، چاپ اول، دارالحدیث، قم، 1378 ش، 508 ص، وزیری.

عقل در اسلام به مثابه موهبت بزرگ الهی و پیامبر درونی انسان، از ارزش والایی برخوردار است. در قرآن کریم و احادیث معصومین (علیهم السلام) مطالب بسیاری درباره بزرگداشت، ارزش و جایگاه خرد در زندگی انسان آمده است که آگاهی از آنها می‌تواند چراغ راه مسلمانان در زندگی باشد. در قرآن کریم مشتقات علم 779 بار، عقل 49 بار، فقه 20 بار، فکر 18 بار، ذکر 274 بار، تدبر 4 بار و لب 16 بار آمده است و این همه، نشانه توجه اسلام به اهمیت و جایگاه عقل و اندیشه است.

در این اثر، مباحثی چون خرد، ارزش خرد و خردورزی، عوامل رشد خرد، نشانه‌های خرد، آسیبهای خرد، وظایف خردمند، نادانی، نشانه‌های نادانی، جاهلیت نخست، پژوهشی دراسباب بازگشت به جاهلیت و پایان جاهلیت مورد بررسی قرار گرفته است.

سعی مؤلف بر آن بوده که تمامی روایات مربوط به یک موضوع، از مصادر روایی شیعه و اهل سنت، گردآوری و مصادر روایات در پاورقی، به ترتیب معتبرترین سند، آورده شود.

 

• محمدی ری شهری، محمد، اهل بیت در قرآن و حدیث، با همکاری سید رسول موسوی، ترجمه حمید رضا شیخی و حمید رضا آژیر، چاپ اول، دارالحدیث، قم، 1379 ش، 2ج،1014 ص، وزیری.

این اثر، نخستین رساله از متن موسوعه میزان الحکمه است که به صورت مستقل ترجمه و منتشر شده است.

اهل بیت درقرآن و حدیث، حاصل سالها پژوهش و چکیده‌ای از صدها کتاب و هزاران حدیث است که با نمودی نو، برای نخستین بار به جهان دانش حدیث و معارف اسلامی عرضه می‌شود. احادیثی که در این کتاب درباره شناخت اهل بیت (ع)، خصایص، علوم، حقوق، دوستی و دشمنی با اهل بیت (علیه السلام) آمده، به روشنی نشان می‌دهد که پیامبراسلام (صلی الله علیه و آله) به فرمان پروردگار، با رساترین بیان، گروه خاصی از نزدیکان خویش را برای رهبری سیاسی، علمی و اخلاقی جهان اسلام به مردم معرفی کرده است و مسلمانان برای دستیابی به اسلام ناب و پیشگیری از هرگونه انحراف و برای تشکیل حکومت توحید به مفهوم واقعی و کامل آن و تحقق مجد و عظمت حاکمیت اسلام، باید در کنار کتاب خدا به اهل بیت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) تمسک جویند و تا روزی که درجوامع اسلامی، این دو ثقل در کنار هم مورد بهره‌برداری قرار نگیرند، مسلمانان به جایگاه شایسته‌ای که اسلام برای آنها پیش‌بینی کرده است نخواهند رسید.

همسران پیامبر و مفهوم اهل بیت، اصحاب پیامبر و مفهوم اهل بیت، شناخت اهل بیت، علم اهل بیت، مکتب اهل بیت، سفارشهای اهل بیت، حقوق اهل بیت، دوستی اهل بیت، دشمنی اهل بیت، دولت اهل بیت و «کسانی که از اهل بیت هستند» عناوینی از بخش‌های چهارده‌گانه این اثرند.

 

• محمدی ری شهری، محمد، کلید حفظ قرآن، چاپ اول، دارالحدیث، قم، 1379 ش، 88 ص، رقعی.

حجت الاسلام ری شهری که خود ازحافظان قران کریم است، دراین اثر، طی سه فصل: «برکت‌های حفظ قرآن»، «رازهای حفظ قرآن» و «مسئولیتهای حافظ قرآن»، به بیان خاطرات و تجربیات خویش از روند حفظ قرآن پرداخته است. وی معتقد است درراه حفظ قرآن، قوت حافظه مهم‌ترین عامل نیست، بلکه نکات مهم دیگری هم هست که اگر مورد عنایت قرار گیرند، افرادی که دارای حافظه متوسط باشند نیز می‌توانند حافظ قرآن گردند. خوشبختانه در تمام کتاب خاطرات و تجربه‌های نویسنده، توأم با رهنمودهای احادیث اسلامی برای حفظ قرآن کریم است و می‌تواند برای علاقه‌مندان به حفظ قرآن کریم مفید فایده باشد.

 

• محمدی ری شهری، محمد، علم و حکمت در قرآن و حدیث، ترجمه عبدالهادی مسعودی، چاپ اول، دارالحدیث، قم، 1379 ش، 2ج، 816 ص، وزیری.

از آغاز تدوین حدیث در تاریخ اسلام، به دلیل اهمیتی که این آیین الهی برای علم و آگاهی قایل بوده است، همه جوامع حدیثی، بخشی را به طرح دیدگاههای اسلام درباره علم و معرفت اختصاص داده‌اند؛ لیکن متأسفانه هنوز جای مجموعه‌ای که نصوص اسلامی را در این باره یک‌جا و مستقل به صورت موضوعی دراختیار پژوهشگران قرار دهد خالی بود. بی‌تردید آشنایی با دیدگاههای اسلام درباره علم و معرفت می‌تواند گامی بلند و مؤثر درایجاد تحولی عظیم و سازنده دراین زمینه باشد.

دراین اثر، کوشش شده است با بهره‌گیری ازمتن قرآن و احادیث اسلامی از طریق فریقین، «دیدگاه اسلام درباره جایگاه علم و معرفت»، «حقیقت علم»، «آثار علم»، «مبادی و موانع معرفت» و «تعلیم و تعلم»، به طور مبسوط به جهان علم و دانش عرضه شود.

 

• محمدی ری شهری، محمد، دوستی در قرآن و حدیث، با همکاری محمد تقدیری، ترجمه سید حسن اسلامی، چاپ اول، دارالحدیث، قم، 1379 ش، 655 ص، وزیری.

این اثر، ترجمه بخشی از موسوعه میزان الحکمه است که به صورت مستقل ترجمه و منتشر شده و در آن، درباره اصلی‌ترین مسئله تربیتی دراسلام، یعنی «محبت» بحث شده است. نویسنده این اثر، برای نخستین بار در تاریخ حدیث، مجموعه نصوص اسلامی درباره «محبت» را با نظامی نو، آسان‌یاب و کاملاً ابتکاری در اختیار پژوهشگران مسائل اسلامی قرار داده است. در این کتاب، متن اصلی (عربی) در مقابل ترجمه آن آمده و مصادر روایات شیعه و اهل سنت در پاورقیها به ترتیب معتبرترین مصدر تنظیم شده است. دوستی مردم، موانع دوستی، آداب دوستی، حقوق دوستی، آثار دوستی، عشق، دوستی خدا و آثار خدا دوستی فصلهایی از این اثرند.

 

• محمدی ری شهری، محمد، گفت و گوی تمدنها درقرآن و حدیث، با همکاری رضا برنجکار، ترجمه محمدعلی سلطانی، چاپ اول، دارالحدیث، قم، 1379 ش، 356 ص، وزیری.

هفتمین مجلد مستقل از موسوعه میزان الحکمه، به گفت وگوی تمدنها در قرآن و حدیث اختصاص یافته است. انتخاب سال 2001 میلادی به عنوان سال گفت و گوی تمدنها که نامگذاری آن به پیشنهاد ریاست جمهوری اسلامی ایران و موافقت سازمان ملل متحد انجام گرفت، زمینه‌ای فراهم ساخت تا این موضوع دستمایه پژوهشگران در قرآن و حدیث قرار گیرد. در این اثر، نویسنده، طی پنج فصل، مباحثی چون فن گفت وگو، آداب گفت و گو، چگونگی بهره‌گیری از قرآن در گفتمان، آفتهای گفتمان، احکام گفتمان و «نمونه‌هایی ازگفتمان پیامبران و اهل بیت (ع)» را مورد بررسی و تحقیق قرار داده است. فهرستهای هفتگانه کتاب بر بهره‌وری از این اثرافزوده است.

 

• محمدی ری شهری، محمد، تبلیغ در قرآن و حدیث، با همکاری سید حمید حسینی، ترجمه علی نصیری، چاپ اول، دارالحدیث، قم، 1380 ش، 468 ص، وزیری.

دراثر حاضر، مؤلف کوشیده است علاوه بر استفاده از قرآن کریم، با بهره گیری از 157 منبع، «تبلیغ» را از منابع روایی شیعه و اهل سنت گردآوری و با بهره‌مندی از رایانه و گزینش فراگیرترین و موثق‌ترین روایات، مجموعه‌ای مفید و کاربردی از گستره مفهوم «تبلیغ و مبلغ» را پیش چشم علاقه‌مندان قرار دهد.

گرچه سعی مؤلف در این پژوهش، قرار گرفتن در چارچوب موضوع و وفاداری به عنوان کتاب بوده است، اما شایسته بود در کنار این اثر گرانسنگ، موضوع تبلیغ و تئوریهای نوین آن نیز به عنوان یک دانش گسترده درعلم ارتباطات، مورد توجه قرار می‌گرفت.

جایگاه تبلیغ، جایگاه مبلغ، رسالت مبلغ، ویژگی مبلغ، ابزارهای تبلیغ، آداب تبلیغ، آیات تبلیغ و «آثار مبلغ» عناوین هشتگانه فصلهای این کتاب‌اند.

 

• محمدی ری شهری، محمد، حکمت نامه بسیج، چاپ اول، دارالحدیث، قم، 1381 ش، 315 ص، رقعی.

«بسیج» به تعبیرامام راحل (ره)، لشکر مخلص خداست. اگر بسیجی باشیم و بپذیریم که بسیج، مدرسه عشق است؛ باید بکوشیم بر اساس معیارهای اسلامی درسهای اصلی این مدرسه را به نیکی فراگیریم. «حکمت نامه بسیج» در بردارنده تمامی درسهایی است که یک بسیجی آگاه باید بیاموزد تا بتواند نقش خطیر خویش را در متن جامعه به خوبی ایفا کند. جای خوشحالی است که حجت الاسلام ری شهری درهمین اثر وعده داده‌اند که بزودی حکمت‌نامه‌های دیگری نیز برای دیگر اقشار جامعه تدارک خواهند دید.

جایگاه بسیج، بایسته‌های بسیج، مسئولیتهای بسیجی، راز موفقیت بسیجی و «بسیجیان نمونه» عناوین فصول پنجگانه این اثر را تشکیل می دهند.

 

• محمدی ری‌شهری، محمد، سیاست‌نامه امام علی (ع)، ترجمه مهدی مهریزی، چاپ سوم، دارالحدیث، قم، 1381 ش، 423 ص، وزیری.

سیاست نامه امام علی (علیه السلام) ترجمه کامل جلد چهارم از «موسوعة الامام علی فی الکتاب و السنة و التاریخ» است که برای بهره‌مندی بیشتر علاقه‌مندان به متون حدیثی و تاریخی، ترجمه و متن عربی دراین مجله درکنار هم قرار گرفته اند. مقدمه یا درآمد 113 صفحه‌ای این اثر، مشروح‌تر از درآمد متن عربی اثر است و در آن به تفصیل، نکات جدیدی چون تحلیلی از زمینه تبیین علت تنها ماندن امام علی (علیه السلام) دراواخر حکومت و دلایل عدم تداوم حکومت علوی با توجه به سیاستهای کارآمد آن حضرت امده است.

 

• محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امیرالمومنین بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، با همکاری، سید کاظم طباطبایی و سید محمود طباطبایی، مترجمان: عبدالهادی مسعودی، محمد علی سلطانی، مهدی مهریزی، سید ابوالقاسم حسینی و جواد محدثی، چاپ اول، دارالحدیث، قم، 1382 ش، 13ج، وزیری.

مجموعه گرانسنگ دانشنامه امیرالمؤمنین تنها گردآوری سخنان آن حضرت و متون تاریخی نیست، بلکه با شناختی که از شخصیت و زندگی آن حضرت از تولد تا شهادت و نیز زمان و مکان صدور سخنان گهربار امام علی (علیه السلام) ارائه می دهد،این امکان را برای خواننده فراهم می‌آورد تا معنای اصلی و عمیق و چرایی مواضع و سخنان امام را دریابد.

از دیگر مزایای این دانشنامه می توان به وجود 9 نقشه در کتاب اشاره کرد که زوایای جغرافیایی حوادث را روشن می‌کنند و خواننده را با تاریخ مصور امام علی (علیه السلام) آشنا می‌سازند. دانشنامه امیرالمومنین (علیه السلام) درحقیقت دایرة المعارفی است با 5400 صفحه درسیزده جلد، حاوی 6728 متن حدیثی و تاریخی و با بیش از 30000 نشانی و فراهم آمده از نزدیک به 570 منبع شیعی و اهل سنت.

تدوین این مجموعه عظیم که حاصل کار گروهی به روش نوین و با استفاده از کتاب و رایانه است، بیش از ده سال به درازا کشیده و دران، مؤلف و همکارانش افزون بر قرآن مجید و منابع و متون اصلی، از از تحقیقات جدید نیز بهره جسته‌اند. عناوین هفده‌گانه دانش‌نامه امیرالمؤمنین (علیه السلام) از این قرارند: تبار امام علی (علیه السلام)، امام علی (علیه السلام) با پیامبر (ص)، کوششهای پیامبر برای رهبری امام علی (علیه السلام)، امام علی (علیه السلام) پس از پیامبر (ص)،سیاستهای امام علی (علیه السلام)، نبردهای امام علی (علیه السلام)، روزگار تنهایی امام علی (علیه السلام)، شهادت امام علی (علیه السلام)، امام علی (علیه السلام) ازدیدگاههای گوناگون، ویژگیهای امام علی (علیه السلام)، دانشهای امام علی (علیه السلام)، قضاوتهای امام علی (علیه السلام)، کرامتهای امام علی (علیه السلام)، دوستی با امام علی (علیه السلام)، دشمنی با امام علی (علیه السلام)، یاران و کارگزاران امام علی (علیه السلام)، و سرانجام بخش هفدهم کتاب، نمایه موضوعی و فهرستهای آیات اشخاص، ایام، اماکن و قبایل که یاری‌دهنده مفید خوانندگان این اثر کم‌نظیر است.

برگرفته از مجله کیهان فرهنگی، ش212 (با اندکی تغییر)

 معرفی    بخش اول گفتگو   بخش دوم گفتگو    بخش سوم گفتگو    کتابشناسی